Tăng sắc tố da là gì và nguyên nhân gây ra tình trạng này?

Tăng sắc tố là một vấn đề về da phổ biến, khi các mảng da trở nên sậm màu hơn so với vùng da xung quanh do sản sinh quá nhiều melanin. Tình trạng này có thể ảnh hưởng đến mọi tông màu da và thường do các yếu tố như tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, thay đổi nội tiết tố hoặc tổn thương da gây ra. Mặc dù tăng sắc tố không gây hại về mặt y khoa, nhưng nó có thể mất thời gian để mờ đi và có thể gây khó chịu cho những người mong muốn có làn da đều màu hơn. Vì vậy, việc làm mờ tăng sắc tố nhanh chóng và an toàn đòi hỏi phải hiểu rõ nguyên nhân, lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp và tránh những sai lầm thường gặp.

Tuy nhiên, trước khi đi sâu vào các phương pháp điều trị, điều quan trọng là phải hiểu tại sao tình trạng tăng sắc tố da lại xảy ra ban đầu. Việc xác định nguyên nhân gốc rễ sẽ giúp xác định phương pháp hiệu quả nhất để làm mờ nó.

Nguyên nhân số 1: Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời

Nguyên nhân hàng đầu gây tăng sắc tố là tiếp xúc với tia cực tím (UV). Khi da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, nó sản sinh melanin để bảo vệ khỏi tác hại của ánh nắng. Theo thời gian, điều này có thể dẫn đến việc sản xuất melanin không đều, dẫn đến các đốm nâu hoặc các mảng tối màu. Tiếp xúc với tia UV kéo dài sẽ kích thích các tế bào hắc tố (tế bào sản xuất melanin), khiến các vùng da bị sẫm màu. Đốm nâu, còn được gọi là tàn nhang, thường xuất hiện ở những vùng da thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, chẳng hạn như mặt, tay và vai.

Nguyên nhân #2: Tăng sắc tố sau viêm (PIH)

PIH cũng xảy ra sau khi da bị tổn thương, chẳng hạn như mụn, tẩy lông hoặc vết cắt. Khi da lành lại, nó có thể sản sinh ra lượng melanin dư thừa ở vùng bị ảnh hưởng, để lại vết thâm. PIH phổ biến hơn ở những người có tông da sẫm màu do hoạt động melanin tăng cao. Mụn, bỏng hóa chất, tẩy tế bào chết mạnh, hoặc thậm chí là nặn mụn.

Nguyên nhân #3: Thay đổi nội tiết tố

Sự dao động nội tiết tố có thể gây ra nám da, một dạng tăng sắc tố thường xuất hiện dưới dạng các mảng đổi màu lớn, loang lổ trên mặt, đặc biệt là ở má, trán, mũi và cằm. Mang thai, mãn kinh, sử dụng thuốc tránh thai nội tiết tố hoặc liệu pháp thay thế nội tiết tố. Nám da có xu hướng kéo dài vì thường liên quan đến mất cân bằng nội tiết tố, cần được kiểm soát liên tục.

Nguyên nhân #4: Di truyền

Một số người có cơ địa di truyền dễ bị tăng sắc tố hơn những người khác. Ví dụ, những người có tông da sẫm màu (loại da Fitzpatrick IV-VI) dễ bị tăng sắc tố sau viêm và các dạng sắc tố khác do sản xuất melanin nhiều hơn.

Nguyên nhân #5: Lão hóa

Khi chúng ta già đi, khả năng tự phục hồi và điều chỉnh sản xuất melanin tự nhiên của da giảm dần. Do đó, cấu trúc da bị thay đổi, bao gồm giảm sản xuất collagen và elastin. Điều này có thể dẫn đến các đốm đồi mồi và tông màu da không đồng đều.

Nguyên nhân số 6: Thực hành chăm sóc da không đúng cách

Các phương pháp điều trị mạnh, tẩy tế bào chết quá mức, hoặc sử dụng các sản phẩm gây kích ứng (như đã đề cập ở trên) có thể gây ra các vấn đề về sắc tố da bằng cách làm tổn hại đến hàng rào bảo vệ tự nhiên của da. Không chỉ vậy, một số hóa chất, chẳng hạn như hương liệu và phẩm màu nhân tạo trong các sản phẩm chăm sóc da, có thể dẫn đến kích ứng và thay đổi sắc tố, đặc biệt là ở những người có làn da nhạy cảm. Lạm dụng các phương pháp điều trị hóa chất mạnh như lột da hóa học hoặc liệu pháp laser cũng có thể gây ra tình trạng sắc tố tạm thời hoặc vĩnh viễn nếu không được thực hiện đúng cách.

Nguyên nhân số 7: Thiếu hụt dinh dưỡng

Việc thiếu một số chất dinh dưỡng, đặc biệt là Vitamin C (rất cần thiết cho quá trình sản xuất collagen và chữa lành tự nhiên của da) và Vitamin D (có vai trò trong sức khỏe làn da), có thể gây ra các vấn đề về sắc tố da.

Nguyên nhân #8: Gãi/cọ xát thường xuyên hoặc mạnh

Kích ứng vật lý lặp đi lặp lại trên da có thể gây tăng sắc tố, đặc biệt nếu da bị cọ xát hoặc gãi thường xuyên. Các tình trạng như viêm da dị ứng hoặc thậm chí phản ứng dị ứng có thể dẫn đến thay đổi sắc tố dai dẳng ở những vùng này.

Thành phần chăm sóc da hàng đầu giúp làm mờ sắc tố da

Các nghiên cứu cho thấy sử dụng các thành phần chăm sóc da chuyên biệt là một trong những cách an toàn và hiệu quả nhất để giải quyết tình trạng tăng sắc tố. Dưới đây là những lựa chọn được nghiên cứu kỹ lưỡng nhất và được bác sĩ da liễu khuyên dùng:

• Vitamin C : Là một chất chống oxy hóa mạnh, Vitamin C hỗ trợ làn da đều màu bằng cách giảm sản sinh melanin. Chỉ cần thoa serum Vitamin C, chẳng hạn như Serum Stem-C của chúng tôi (một loại serum Vitamin C chuyên sâu giúp làm sáng, rạng rỡ và săn chắc da), vào buổi sáng để bảo vệ da tối đa khỏi tia UV khi kết hợp với kem chống nắng. Kết quả có thể thấy rõ sau 8–12 tuần sử dụng hàng ngày.

• Retinoids (Retinol, Retinoid Tretinoin): Retinoids như retinol giúp tăng tốc độ thay mới tế bào, giúp làm mờ vết thâm nhanh hơn bằng cách thúc đẩy quá trình đào thải các tế bào da bị sắc tố. Retinoids thường có trong kem dưỡng da ban đêm và serum. Ví dụ, Serum Retinol Renewal của chúng tôi chứa các chất dưỡng ẩm mạnh mẽ và nồng độ cao vitamin A và E sinh học. Serum này giúp giữ ẩm và ngăn ngừa tổn thương do khô da. Kết quả cuối cùng là làn da săn chắc, căng mọng, khỏe mạnh hơn, rạng rỡ hơn. Tuy nhiên, sự cải thiện đáng kể có thể mất từ 3–6 tháng.

• Niacinamide : Giúp làm sáng các vết thâm nám bằng cách ức chế sự vận chuyển melanin đến các tế bào da, từ đó làm giảm tình trạng tăng sắc tố theo thời gian. Có thể sử dụng hai lần mỗi ngày và hiệu quả cải thiện có thể thấy rõ trong vòng 4–8 tuần.

• AHA và BHA : Các chất tẩy tế bào chết hóa học này loại bỏ lớp tế bào chết trên cùng, để lộ làn da sáng hơn bên dưới. Sử dụng 1–2 lần một tuần như một phần của quy trình chăm sóc da ban đêm. Bạn có thể thấy làn da rạng rỡ ngay lập tức sau vài lần sử dụng, nhưng các vết thâm nám sẽ mờ dần sau nhiều tháng.

• Axit Kojic : Có nguồn gốc từ nấm, giúp làm sáng da bằng cách ức chế sản xuất melanin. Thành phần này thường có trong các loại serum, mặt nạ và kem dưỡng sáng da.

• Axit Azelaic : Nhẹ nhàng điều trị tình trạng tăng sắc tố, lý tưởng cho da nhạy cảm. Sử dụng hàng ngày để đạt hiệu quả làm sáng da dần dần. Thay đổi rõ rệt sau 2–3 tháng.

• Chiết xuất cam thảo : Chứa glabridin, có tác dụng ức chế enzyme sản sinh melanin, giúp làm mờ các vết thâm nám. Sử dụng 1–2 lần một tuần vào buổi tối. Da sẽ sáng mịn ngay sau vài lần sử dụng, nhưng các vết thâm nám sẽ mờ dần sau vài tháng.

• Peptide : Một số peptide, chẳng hạn như peptide đồng, có thể thúc đẩy sản xuất collagen và tái tạo da, giúp làm đều màu da theo thời gian. Thường có trong huyết thanh, kem dưỡng và kem dưỡng ẩm.

• Axit Tranexamic : Một thành phần mới được chứng minh là có tác dụng ngăn chặn sự hình thành melanin và làm sáng da, có trong huyết thanh hoặc kem.

Mất bao lâu để tình trạng tăng sắc tố da mờ đi? Đọc thêm về vấn đề này tại đây .

Phương pháp điều trị chuyên nghiệp cho kết quả nhanh chóng

Đối với những người muốn có kết quả nhanh hơn, các liệu trình chuyên nghiệp có thể mang lại giải pháp chuyên sâu hơn cho tình trạng tăng sắc tố. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu hoặc chuyên gia chăm sóc da được cấp phép trước khi áp dụng các phương pháp dưới đây:

1. Lột da hóa học: Một dung dịch hóa học được thoa lên da để tẩy tế bào chết trên bề mặt và thúc đẩy quá trình bong tróc tế bào da chết. Phương pháp này có thể giúp làm mờ các vết thâm và cải thiện kết cấu da tổng thể.

2. Liệu pháp laser : Sử dụng ánh sáng chuyên biệt để phá vỡ các cụm melanin trong da. Các loại khác nhau bao gồm:

• Laser phân đoạn : Tác động vào các lớp sâu hơn của da để giảm sắc tố và thúc đẩy sản xuất collagen.

• Laser Q-Switch : Nhắm mục tiêu cụ thể vào các tế bào sắc tố để phá vỡ melanin dư thừa, giúp làm giảm các đốm đen.

• Pico Laser : Sử dụng các xung năng lượng cực ngắn để nhắm vào sắc tố và phá vỡ chúng để dễ dàng loại bỏ hơn.

3. Lăn kim : Sử dụng kim nhỏ để tạo ra các tổn thương siêu nhỏ trên da, thúc đẩy sản xuất collagen, tăng cường khả năng hấp thụ các sản phẩm làm sáng da và giúp làm mờ sắc tố bằng cách đẩy nhanh quá trình tái tạo da.

4. Liệu pháp ánh sáng xung cường độ cao (IPL) : IPL sử dụng năng lượng ánh sáng phổ rộng để tác động vào melanin và mạch máu, giúp giảm sắc tố và mẩn đỏ, mang lại làn da đều màu hơn.

5. Vi kim mài mòn : Phương pháp điều trị không xâm lấn này bao gồm việc tẩy tế bào chết ở lớp da ngoài cùng bằng máy phun các tinh thể mịn, loại bỏ tế bào da chết và thúc đẩy quá trình tái tạo tế bào.

6. Liệu pháp lạnh : bao gồm việc đông lạnh các vùng sắc tố mục tiêu để phá hủy các tế bào sắc tố, sau đó các tế bào này sẽ bị cơ thể đào thải một cách tự nhiên.

7. Liệu pháp tần số vô tuyến (RF) : Năng lượng RF được sử dụng để kích thích sản xuất collagen và làm săn chắc da, giúp cải thiện tông màu và kết cấu da đồng thời giảm sắc tố.

8. HydraFacial : Một phương pháp điều trị không xâm lấn kết hợp tẩy tế bào chết, hút mụn và cấp ẩm với các loại huyết thanh chuyên dụng để làm sạch và làm sáng da, giảm sự xuất hiện của sắc tố theo thời gian.

9. Tiêm steroid (dành cho nám da) : Một loại corticosteroid được tiêm vào vùng bị ảnh hưởng để giúp giảm viêm gây ra nám da, dẫn đến việc làm mờ sắc tố.

10. Liệu pháp huyết tương giàu tiểu cầu (PRP) : Một phương pháp điều trị sử dụng máu của chính bệnh nhân, được xử lý để chiết xuất tiểu cầu và các yếu tố tăng trưởng, sau đó tiêm lại vào da để thúc đẩy quá trình chữa lành, giảm sắc tố và kích thích sản xuất collagen.

Mẹo để đẩy nhanh quá trình mờ sắc tố da một cách an toàn

Để đạt được kết quả tốt nhất, hãy làm theo những mẹo sau để tăng hiệu quả điều trị đồng thời giữ an toàn cho làn da của bạn:

1. Luôn sử dụng kem chống nắng : Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời có thể làm tình trạng tăng sắc tố da trở nên trầm trọng hơn bằng cách kích thích sản sinh thêm melanin. Thoa kem chống nắng phổ rộng (SPF 30 trở lên) mỗi ngày, ngay cả khi bạn ở trong nhà, là rất quan trọng để ngăn ngừa mụn mới hình thành và đảm bảo hiệu quả điều trị. Hãy tìm loại kem chống nắng có chứa chất chặn vật lý như kẽm oxit hoặc titan dioxit, hoặc kem chống nắng hóa học như avobenzone để tăng cường bảo vệ.

2. Tránh tẩy tế bào chết quá mức : Mặc dù tẩy tế bào chết giúp loại bỏ tế bào da chết, nhưng lạm dụng có thể gây kích ứng da và làm tình trạng sắc tố da trở nên tồi tệ hơn.

3. Tập trung vào chế độ ăn uống cân bằng và bổ sung chất chống oxy hóa : Chế độ ăn giàu các chất dinh dưỡng cụ thể có thể giúp kiểm soát tình trạng tăng sắc tố và cải thiện sức khỏe tổng thể của làn da. Thực phẩm giàu chất chống oxy hóa, như quả mọng, rau bina và trái cây họ cam quýt, có thể bảo vệ làn da của bạn khỏi stress oxy hóa.

4. Giữ ẩm : Giữ ẩm cho da giúp duy trì hàng rào bảo vệ da khỏe mạnh (nhiều nước hỗ trợ tái tạo và độ đàn hồi của da), điều này rất quan trọng cho quá trình chữa lành và giảm thiểu kích ứng từ các phương pháp điều trị.

5. Kiên nhẫn và nhất quán : Một lần nữa, tình trạng tăng sắc tố da có thể mất thời gian để mờ đi, do đó, tính nhất quán trong quy trình chăm sóc da là chìa khóa để thấy được sự cải thiện. Tuân thủ quy trình chăm sóc da của bạn trong ít nhất 6-8 tuần (trừ khi có hướng dẫn khác của bác sĩ hoặc bác sĩ da liễu) trước khi xác định xem sản phẩm có hiệu quả với bạn hay không.

Những sai lầm cần tránh khi điều trị tăng sắc tố da

Khi điều trị tăng sắc tố, bạn dễ cảm thấy nản lòng vì quá trình điều trị chậm chạp hoặc choáng ngợp trước vô số sản phẩm và phương pháp điều trị hiện có. Tuy nhiên, một số sai lầm nhất định có thể cản trở quá trình điều trị hoặc thậm chí làm tình trạng da của bạn trở nên tồi tệ hơn. Dưới đây là những sai lầm phổ biến cần tránh khi điều trị tăng sắc tố:

1. Bỏ qua kem chống nắng : Ngay cả những phương pháp điều trị tốt nhất cũng sẽ không hiệu quả nếu bạn không bảo vệ làn da khỏi ánh nắng mặt trời.

2. Mong đợi kết quả ngay lập tức : Tình trạng tăng sắc tố da cần thời gian để mờ đi, vì vậy đừng vội vàng sử dụng quá nhiều sản phẩm vì điều này có thể gây kích ứng da, khô da hoặc nhạy cảm, khiến tình trạng sắc tố da trở nên tồi tệ hơn hoặc gây ra các vấn đề mới như viêm hoặc bong tróc.

3. Sử dụng các sản phẩm mạnh : Các chất tẩy rửa mạnh hoặc chất gây kích ứng có thể làm viêm da, gây ra nhiều sắc tố hơn.

4. Cạy hoặc cào xước sẹo : Cạy các tổn thương da có thể làm tình trạng tăng sắc tố da trở nên trầm trọng hơn và tăng nguy cơ hình thành sẹo.

5. Bỏ qua độ nhạy cảm của da : Nhiều liệu trình được thiết kế để làm mờ vết thâm có thể gây tăng độ nhạy cảm. Nếu bạn tiếp xúc với các liệu trình mạnh mà không cho da thời gian phục hồi, bạn có thể khiến da dễ bị tổn thương hơn, từ đó làm trầm trọng thêm tình trạng sắc tố. Vì vậy, hãy lắng nghe làn da của bạn — nếu da bị kích ứng, đỏ hoặc viêm, hãy giảm tần suất điều trị hoặc sử dụng các sản phẩm làm dịu da.

6. Sử dụng không nhất quán : Việc bỏ qua các lần sử dụng hoặc thay đổi sản phẩm quá thường xuyên có thể cản trở tiến độ của bạn.

7. Sử dụng quá nhiều hoạt chất mạnh cùng lúc : Sử dụng nhiều hoạt chất mạnh cùng lúc (ví dụ: retinol, vitamin C và axit) có thể khiến da bị quá tải, dẫn đến khô, kích ứng hoặc tăng nhạy cảm. Điều này cuối cùng có thể làm chậm hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng tăng sắc tố. Hãy sử dụng các thành phần hoạt chất một cách điều độ và kết hợp chúng một cách cẩn thận. Ví dụ, hãy thoa vitamin C vào buổi sáng và retinol vào buổi tối, và đảm bảo bạn sử dụng kem dưỡng ẩm dịu nhẹ giữa các lần sử dụng.

8. Không đủ ẩm : Nhiều phương pháp điều trị tăng sắc tố, chẳng hạn như axit tẩy tế bào chết hoặc retinol, có thể làm khô da. Da mất nước có thể làm tình trạng tăng sắc tố trở nên tồi tệ hơn hoặc trở nên nhạy cảm hơn với các phương pháp điều trị khác. Luôn luôn sử dụng kem dưỡng ẩm sau khi điều trị tích cực để hỗ trợ hàng rào bảo vệ da và thúc đẩy quá trình chữa lành. Hãy tìm các thành phần như ceramide, glycerin hoặc axit hyaluronic.

9. Không giải quyết được nguyên nhân : Nếu bạn không xác định và kiểm soát nguyên nhân gây tăng sắc tố da, tình trạng này có khả năng tái phát.

10. Không tham khảo ý kiến chuyên gia : Nếu bạn đang sử dụng các sản phẩm không kê đơn hoặc các phương pháp điều trị tự làm mà không thấy kết quả, hoặc nếu bạn bị tăng sắc tố da dai dẳng, thì có lẽ đã đến lúc bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu, người có thể thiết kế phác đồ điều trị phù hợp với nhu cầu cụ thể của bạn, có thể bao gồm các lựa chọn theo toa hoặc các phương pháp điều trị chuyên nghiệp như lột da bằng hóa chất.

Những câu hỏi thường gặp

H: Phải mất bao lâu để làm mờ tình trạng tăng sắc tố?
A: Tình trạng tăng sắc tố nhẹ có thể mờ dần trong vòng 3–6 tháng nếu chăm sóc thường xuyên, trong khi tình trạng tăng sắc tố nặng hơn có thể mất nhiều năm hoặc cần phải điều trị chuyên nghiệp.

H: Tình trạng tăng sắc tố da có thể tự khỏi không?
A: Một số trường hợp, như tăng sắc tố sau viêm, có thể mờ dần theo thời gian, nhưng một số trường hợp khác, như nám da, thường cần phải điều trị.

H: Các biện pháp tự nhiên có hiệu quả không?
A: Mặc dù các biện pháp tự nhiên như lô hội hoặc trà xanh có thể mang lại một số lợi ích, nhưng chúng thường kém hiệu quả hơn so với các thành phần đã được khoa học chứng minh như retinol hoặc Vitamin C.

H: Kem chống nắng có thực sự cần thiết không?
Chắc chắn rồi. Kem chống nắng ngăn ngừa sắc tố mới và làm các vết thâm hiện có trở nên trầm trọng hơn, khiến nó trở nên cần thiết cho bất kỳ thói quen nào.

H: Tôi có nên đi khám bác sĩ da liễu không?
A: Nếu các sản phẩm không kê đơn không mang lại hiệu quả hoặc nếu tình trạng sắc tố da của bạn nghiêm trọng, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu để được hướng dẫn chuyên nghiệp.

Suy nghĩ cuối cùng về phương pháp điều trị tốt nhất cho tình trạng tăng sắc tố

Chắc chắn, bằng cách hiểu rõ nguyên nhân gây tăng sắc tố và kết hợp đúng cách các phương pháp chăm sóc da cùng các liệu pháp chuyên nghiệp, bạn có thể làm mờ các vết thâm nám một cách an toàn và hiệu quả. Chưa kể, bạn còn tránh được những sai lầm thường gặp khiến da không thể phục hồi và sáng mịn theo thời gian. Về cơ bản, sự kiên trì và nhẫn nại chính là chìa khóa để đạt được làn da cân bằng, rạng rỡ như mong muốn.

Nguồn:

1. Hiệp hội Da liễu Hoa Kỳ. Nguyên nhân và phương pháp điều trị tăng sắc tố. AAD.org

2. Quỹ Ung thư Da. Kem chống nắng và Bảo vệ Da. SkinCancer.org

3. Viện Y tế Quốc gia. Ảnh hưởng của các thành phần chăm sóc da đến tình trạng tăng sắc tố. NIH.gov
   

Lưu ý: **Những tuyên bố này chưa được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đánh giá. Sản phẩm không nhằm mục đích chẩn đoán, điều trị, chữa khỏi hoặc ngăn ngừa bất kỳ bệnh nào. Vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ và bác sĩ da liễu để được tư vấn chế độ chăm sóc da phù hợp hơn, đặc biệt nếu bạn đang dùng bất kỳ loại thuốc nào hoặc có bệnh lý nền.