Hiểu về tình trạng tăng sắc tố da

Tăng sắc tố là một trong những vấn đề về da phổ biến nhất trên toàn cầu. Mặc dù thường được coi là vô hại, nhưng nó vẫn có thể gây khó chịu cho những người mong muốn có làn da đều màu hơn. Nhưng tăng sắc tố chính xác là gì và tại sao nó lại xảy ra? Hiểu rõ tình trạng da này là bước đầu tiên để giải quyết nó một cách hiệu quả. Tăng sắc tố là tình trạng các vùng da trông sẫm màu hơn vùng da xung quanh do sản xuất melanin dư thừa. Melanin là sắc tố quyết định màu da, tóc và mắt. Mặc dù bản thân tình trạng tăng sắc tố không gây hại, nhưng nó có thể là dấu hiệu cho thấy các yếu tố bên ngoài hoặc bên trong đang ảnh hưởng đến sức khỏe và vẻ ngoài của da.

Ngày nay, tình trạng tăng sắc tố da có thể đã được quan sát trong nhiều thế kỷ, nhưng việc chẩn đoán chính thức và hiểu biết về tình trạng này như một tình trạng riêng biệt đã phát triển dần dần theo thời gian:

• Nền văn minh cổ đại : Các nền văn minh cổ đại, bao gồm Ai Cập, Hy Lạp và La Mã, đã ghi chép lại nhiều tình trạng da khác nhau, bao gồm cả sự thay đổi màu da. Tuy nhiên, họ không có hiểu biết chi tiết về chứng tăng sắc tố như chúng ta ngày nay. Họ thường cho rằng sự đổi màu da là do mất cân bằng nội tiết hoặc các yếu tố môi trường, nhưng mối liên hệ với việc sản xuất melanin hoặc các tác nhân cụ thể vẫn chưa được xác định.

• Thế kỷ 17-18 : Trong thế kỷ 17 và 18, lĩnh vực da liễu bắt đầu hình thành. Các bác sĩ bắt đầu mô tả các tình trạng da khác nhau, nhưng hiểu biết về nguyên nhân cơ bản của tình trạng tăng sắc tố vẫn còn hạn chế. Các thuật ngữ như "nám da" và "chloasma" (chỉ tình trạng tăng sắc tố thường xuất hiện trong thai kỳ hoặc thay đổi nội tiết tố) chưa được sử dụng rộng rãi vào thời điểm đó.

• Thế kỷ 19 : Chẩn đoán chính thức về tăng sắc tố da bắt đầu xuất hiện vào thế kỷ 19, khi da liễu bắt đầu phát triển thành một chuyên khoa y tế. Chính trong thời gian này, các tình trạng như tàn nhang (ephelide), đốm đồi mồi (solar lentigine) và nám da đã được phân biệt và công nhận là các dạng tăng sắc tố riêng biệt. Hiểu biết về sắc tố da vẫn còn sơ khai, nhưng đã có sự thừa nhận về các kiểu thay đổi sắc tố da khác nhau.

• Đầu thế kỷ 20 : Đến đầu thế kỷ 20, các bác sĩ da liễu tập trung nhiều hơn vào việc nghiên cứu các rối loạn sắc tố. Thuật ngữ "tăng sắc tố" có lẽ đã được sử dụng vào khoảng thời gian này, khi các nhà nghiên cứu và bác sĩ lâm sàng bắt đầu xác định các loại tình trạng sắc tố khác nhau. Họ cũng bắt đầu hiểu được vai trò của ánh sáng mặt trời, thay đổi nội tiết tố, di truyền và tình trạng viêm trong sự phát triển của tình trạng tăng sắc tố.

• Giữa đến cuối thế kỷ 20 : Vào giữa thế kỷ 20, với những tiến bộ trong nghiên cứu da liễu và các công cụ nghiên cứu da tiên tiến hơn, tình trạng tăng sắc tố đã được hiểu rõ hơn. Mối liên hệ giữa việc tiếp xúc với tia UV, sản xuất melanin và các tình trạng như đốm đồi mồi và nám da đã trở nên rõ ràng hơn. Vai trò của hormone trong các tình trạng như tăng sắc tố liên quan đến thai kỳ (nám da) cũng được nghiên cứu sâu hơn.

Ngày nay, tình trạng tăng sắc tố da đã được công nhận và hiểu rõ, với nhiều phương pháp điều trị có sẵn cho nhiều nguyên nhân khác nhau, bạn sẽ sớm tìm hiểu về chúng tại đây.

Các loại tăng sắc tố

Có nhiều loại tăng sắc tố da, mỗi loại có nguyên nhân và đặc điểm riêng. Dưới đây là các loại chính:

1. Nám da (Chloasma) : Nám da xuất hiện dưới dạng các mảng lớn, màu nâu hoặc nâu xám, thường xuất hiện trên mặt. Tình trạng này phổ biến nhất ở phụ nữ và thường xảy ra trong thời kỳ mang thai hoặc do thay đổi nội tiết tố, chẳng hạn như sử dụng thuốc tránh thai. Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời cũng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng nám da, khiến nó trở nên rõ rệt hơn.

2. Đốm nắng (Lentigin mặt trời) : Đốm nắng là những đốm nhỏ, phẳng, màu nâu xuất hiện trên các vùng da thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Chúng thường xuất hiện nhiều nhất ở tay, mặt, vai và cánh tay. Những đốm này tăng về số lượng và kích thước theo tuổi tác do tiếp xúc với ánh nắng mặt trời tích tụ.

3. Tăng sắc tố sau viêm (PIH) : PIH là tình trạng các đốm đen xuất hiện sau chấn thương, mụn trứng cá hoặc viêm da. Khi da lành lại, melanin dư thừa được sản sinh, dẫn đến các mảng tối màu. Những đốm này có thể tồn tại trong nhiều tháng nhưng thường mờ dần theo thời gian và được chăm sóc da đúng cách.

4. Tàn nhang (Ephelides) : Tàn nhang là những đốm nhỏ, phẳng, màu nâu, xuất hiện chủ yếu trên mặt, đặc biệt là ở mũi và má. Chúng phổ biến hơn ở những người có tông da sáng hơn và do sự kết hợp giữa di truyền và tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Tàn nhang có xu hướng trở nên rõ rệt hơn vào những tháng mùa hè.

5. Đốm đồi mồi (Đốm gan hoặc Đốm nắng) : Đốm đồi mồi là những đốm phẳng, sẫm màu, có màu sắc thay đổi từ nâu sang đen. Chúng thường xuất hiện trên mặt, tay và các vùng da khác thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Những đốm này hình thành do lão hóa và tiếp xúc với ánh nắng kéo dài theo năm tháng.

6. Lentigines : Đây là những tổn thương sắc tố nhỏ, có ranh giới rõ ràng, xuất hiện dưới dạng các đốm đen trên da. Chúng thường xuất hiện ở những vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, chẳng hạn như mặt và tay. Không giống như tàn nhang, lentigines không mờ đi khi bạn không tiếp xúc với ánh nắng mặt trời và có xu hướng xuất hiện theo tuổi tác.

7. Tăng sắc tố niêm mạc sau sinh dục : Loại tăng sắc tố này xảy ra ở các vùng niêm mạc, chẳng hạn như vùng sinh dục. Nó có thể là hiện tượng bình thường hoặc là kết quả của các tình trạng viêm như liken phẳng. Các yếu tố nội tiết tố cũng có thể góp phần gây ra loại tăng sắc tố này.

8. Đường phân định sắc tố : Đây là những đường tăng sắc tố thường thấy nhất ở những người thuộc một số dân tộc nhất định. Chúng xuất hiện dưới dạng da sẫm màu hơn ở một số vùng nhất định, thường là cánh tay và chân. Những đường này thường do di truyền và có thể trở nên rõ rệt hơn do thay đổi nội tiết tố.

Nguyên nhân chính gây tăng sắc tố da

Tăng sắc tố xảy ra khi tế bào hắc tố (melanocyte), tế bào chịu trách nhiệm sản xuất melanin, hoạt động quá mức hoặc bị kích thích bởi các kích thích cụ thể. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất:

1. Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời : Tia cực tím (UV) từ mặt trời kích thích sản xuất melanin như một cơ chế bảo vệ. Tiếp xúc quá nhiều với ánh nắng mặt trời theo thời gian có thể dẫn đến các đốm nâu hoặc đốm đồi mồi, thường xuất hiện ở những vùng da thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời như mặt, tay và vai.

2. Thay đổi nội tiết tố : Sự dao động nội tiết tố, đặc biệt là trong thời kỳ mang thai (được gọi là nám da hoặc "mặt nạ thai kỳ"), có thể dẫn đến các đốm đen, đặc biệt là trên mặt. Điều này cũng có thể xảy ra do thuốc tránh thai đường uống hoặc liệu pháp thay thế hormone (HRT).

3. Lão hóa da : Khi con người già đi, da sẽ kém hiệu quả hơn trong việc tái tạo và việc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong nhiều năm có thể dẫn đến sự tích tụ melanin trong da, gây ra các đốm đồi mồi hoặc đốm nâu (tàn nhang do ánh nắng mặt trời).

4. Thuốc : Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc tránh thai đường uống, liệu pháp hormone hoặc thuốc điều trị động kinh (như phenytoin), có thể gây ra tác dụng phụ là thay đổi sắc tố da. Một số loại thuốc kháng sinh và hóa trị cũng có thể gây ra thay đổi sắc tố da.

5. Kích ứng da hoặc tiếp xúc với hóa chất : Một số tác nhân hóa học trong các sản phẩm chăm sóc da hoặc mỹ phẩm, đặc biệt là những chất gây kích ứng da, có thể dẫn đến thay đổi sắc tố. Ví dụ, việc sử dụng các sản phẩm có chứa cồn, axit mạnh hoặc chất tẩy tế bào chết mạnh có thể gây kích ứng da và góp phần gây tăng sắc tố sau viêm.

6. Di truyền : Một số cá nhân có thể có cơ địa dễ bị tăng sắc tố da, chẳng hạn như tàn nhang hoặc nốt ruồi, thường là do di truyền.

7. Yếu tố chế độ ăn uống và lối sống : Chế độ ăn uống kém, nhiều thực phẩm chế biến sẵn hoặc thiếu vitamin và chất chống oxy hóa thiết yếu có thể góp phần gây ra các vấn đề về sức khỏe làn da, bao gồm cả tình trạng tăng sắc tố. Căng thẳng và thiếu ngủ cũng có thể ảnh hưởng đến sự mất cân bằng nội tiết tố, từ đó gây ra sự thay đổi sắc tố da.

8. Tình trạng sức khỏe tiềm ẩn : Một số tình trạng sức khỏe như bệnh Addison hoặc bệnh thừa sắt có thể gây tăng sắc tố. Ngoài ra, rối loạn chức năng gan hoặc mất cân bằng nội tiết tố cũng có thể góp phần gây tăng sắc tố.

Mẹo phòng ngừa: Cách giảm thiểu tình trạng tăng sắc tố

Việc giảm thiểu tình trạng tăng sắc tố da bao gồm sự kết hợp giữa các biện pháp bảo vệ, thay đổi lối sống và các phương pháp điều trị chuyên sâu. Dưới đây là những mẹo phòng ngừa chính giúp giảm thiểu tình trạng tăng sắc tố da:

1. Thoa kem chống nắng hàng ngày: Kem chống nắng phổ rộng có SPF 30 trở lên có tác dụng bảo vệ chống lại tia UVA và UVB.

2. Tránh cậy da: Cạy các vết thâm có thể làm da đổi màu trầm trọng hơn và làm chậm quá trình phai màu.

3. Sử dụng các sản phẩm chăm sóc da dịu nhẹ: Chọn các sản phẩm không gây mụn và không mùi hương để tránh kích ứng thêm. Ngoài ra, tránh chà xát mạnh hoặc tẩy tế bào chết quá mức, vì chúng có thể làm hỏng hàng rào bảo vệ da và làm trầm trọng thêm tình trạng tăng sắc tố.

4. Bảo vệ làn da khi ra ngoài trời: Mũ, kính râm và quần áo chống tia UV sẽ tăng thêm lớp bảo vệ chống lại tác hại của ánh nắng mặt trời.

5. Duy trì đủ nước : Uống đủ nước sẽ hỗ trợ quá trình tái tạo tự nhiên của da.

6. Ăn uống cân bằng : Bổ sung trái cây và rau quả giàu chất chống oxy hóa có thể giúp chống lại tình trạng căng thẳng oxy hóa.

7. Ngủ đủ giấc : Nghỉ ngơi giúp da tự phục hồi, giảm tình trạng xỉn màu và mang lại làn da rạng rỡ.

8. Hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời : Ở trong bóng râm bất cứ khi nào có thể và tránh những giờ nắng cao điểm.

9. Kiểm soát căng thẳng : Mức độ căng thẳng cao có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe làn da nói chung.

10. Duy trì đều đặn : Tình trạng tăng sắc tố không thể mờ đi chỉ sau một đêm. Hãy kiên trì thực hiện liệu trình đều đặn trong ít nhất 4–8 tuần để thấy được kết quả.

Thành phần có thể hỗ trợ làm đều màu da

Một số thành phần chăm sóc da được biết đến với khả năng làm sáng da và giảm tình trạng tăng sắc tố theo thời gian. Mặc dù kết quả có thể khác nhau, các nghiên cứu cho thấy các thành phần sau đây có thể có lợi:

• Vitamin C : Một chất chống oxy hóa có thể hỗ trợ làm sáng và trung hòa các gốc tự do. Hãy thoa serum Vitamin C như Stem-C Serum của chúng tôi (một loại serum Vitamin C chuyên sâu giúp làm sáng, rạng rỡ và săn chắc da) vào buổi sáng trước khi thoa kem chống nắng để đạt hiệu quả tối ưu.

• Niacinamide : Có thể giúp điều chỉnh sản xuất melanin đồng thời hỗ trợ cấp ẩm tổng thể cho da. Hãy bổ sung sản phẩm này vào quy trình chăm sóc da buổi sáng hoặc buổi tối của bạn.

• Retinol : Một dẫn xuất của vitamin A thúc đẩy quá trình tái tạo tế bào, có khả năng hỗ trợ giảm sắc tố. Sử dụng vào ban đêm, bắt đầu với nồng độ thấp để tránh kích ứng. Ví dụ, Serum Retinol Renewal của chúng tôi có thể là một lựa chọn tốt.

• Alpha-Arbutin : Một hợp chất dịu nhẹ được cho là giúp làm mờ các vết thâm nám. Thường có trong serum hoặc các sản phẩm trị mụn.

• Axit Kojic : Có nguồn gốc từ nấm, thành phần này có thể giúp làm giảm sự xuất hiện của các mảng tối màu.

• Chiết xuất cam thảo : Được biết đến với đặc tính làm dịu, nó cũng có thể giúp làm sáng tông màu da không đều. Hãy tìm thành phần này trong serum hoặc kem dưỡng ẩm.

• Axit Azelaic : Hỗ trợ làn da sáng hơn, sạch hơn nhưng vẫn dịu nhẹ cho da nhạy cảm. Sử dụng vào buổi sáng hoặc buổi tối.

• Axit Alpha Hydroxy (AHA) : Tẩy tế bào chết cho da, giúp loại bỏ tế bào chết có thể làm tăng sắc tố. Sử dụng 1–2 lần một tuần vào buổi tối.

Tìm hiểu thêm về các phương pháp điều trị tăng sắc tố da tại đây .

Những câu hỏi thường gặp

H: Tình trạng tăng sắc tố da có thể tự khỏi không?
A: Một số dạng, như tăng sắc tố sau viêm, có thể mờ dần theo thời gian, nhưng một số dạng khác, như đốm nắng hoặc nám da, cần phải điều trị chuyên sâu.

H: Tăng sắc tố có vĩnh viễn không?
A: Mặc dù có thể rất khó điều trị, nhưng tình trạng tăng sắc tố không nhất thiết là vĩnh viễn. Việc sử dụng thường xuyên các sản phẩm làm sáng da và các liệu trình chuyên nghiệp có thể giúp giảm thiểu sự xuất hiện của tình trạng này.

H: Kem chống nắng có giúp ngăn ngừa tình trạng tăng sắc tố da không?
A: Có, kem chống nắng là một trong những cách hiệu quả nhất để ngăn ngừa và kiểm soát tình trạng tăng sắc tố bằng cách bảo vệ làn da khỏi tác hại của tia UV.

H: Phải mất bao lâu để thấy được kết quả từ các sản phẩm chăm sóc da?
A: Kết quả có thể khác nhau, nhưng hầu hết mọi người đều nhận thấy sự cải thiện sau 4–12 tuần sử dụng các thành phần hiệu quả một cách nhất quán.

H: Có cần phải điều trị chuyên nghiệp để điều trị tình trạng tăng sắc tố da không?
A: Không phải lúc nào cũng vậy. Nhiều trường hợp tăng sắc tố nhẹ có thể được điều trị bằng các sản phẩm không kê đơn. Tuy nhiên, đối với các trường hợp nặng hoặc dai dẳng, các phương pháp điều trị chuyên nghiệp như lột da hóa học hoặc liệu pháp laser có thể hữu ích.

H: Trang điểm có thể che đi tình trạng tăng sắc tố không?
A: Có, các sản phẩm trang điểm như kem che khuyết điểm và kem hiệu chỉnh màu da có thể che đi các vết thâm tạm thời.

Suy nghĩ cuối cùng về sắc tố Hype

Như bạn thấy, tăng sắc tố là một vấn đề về da phổ biến và có thể được kiểm soát hiệu quả bằng phương pháp phù hợp. Vì vậy, bằng cách hiểu rõ nguyên nhân, thực hiện biện pháp chống nắng hiệu quả và sử dụng các thành phần chăm sóc da chuyên biệt, bạn có thể có được làn da đều màu và rạng rỡ hơn theo thời gian. Hãy kiên trì, và một lần nữa, đừng ngần ngại tìm kiếm lời khuyên chuyên môn cho các vấn đề sắc tố da dai dẳng.

Nguồn:

1. Hiệp hội Da liễu Hoa Kỳ. (nd). Tăng sắc tố da: Nguyên nhân và Phương pháp Điều trị. AAD.org

2. Viện Y tế Quốc gia. (nd). Melanin và Sức khỏe Da. NIH.gov

3. Quỹ Ung thư Da. (nd). Kem chống nắng và Phòng ngừa Tăng sắc tố da . SkinCancer.org

Lưu ý: **Những tuyên bố này chưa được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đánh giá. Các sản phẩm này chỉ nhằm mục đích chẩn đoán, điều trị, chữa khỏi hoặc ngăn ngừa bất kỳ bệnh nào. Điều quan trọng là bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ, bác sĩ da liễu hoặc chuyên gia thẩm mỹ có trình độ chuyên môn để xác định phương pháp phù hợp nhất với nhu cầu cá nhân của mình.